Het voormalige hoofdkantoor van de NMB Bank in Amsterdam, ook wel het Zandkasteel genoemd, werd in 1979-1987 gebouwd naar een ontwerp van de architecten Ton Alberts (1927-1999) en Max van Huut (1947). Het architectenbureau werd er razend populair mee. Tal van expressionistische gebouwen met organische vormen verrezen er; geïnspireerd op de vormen uit de natuur. Van gebouwen met rechthoekige vormen worden de mensen die erin verblijven hard, ongevoelig en rationeel, meende Alberts.
Het Zandkasteel heeft een grillige plattegrond met 10 kantoortorens van 6 tot 8 verdiepingen die aan elkaar zijn verbonden door een lange binnenstraat met gemeenschappelijke functies. In de onderste lagen van het kantoor zijn de parkeergarages, op de daken liggen verschillende binnentuinen, destijds ingericht door Jørn Copijn. Het regenwater wordt opgevangen en gebruikt voor verschillende doeleinden.
Bijzonder zijn de vrij gesloten gevels waarin maar liefst 54 verschillende soorten bakstenen zijn gebruikt; 3,5 miljoen stuks in totaal. Weinig glas in de stevige bakstenen gevels geeft geborgenheid, meenden de architecten, bovendien blijft het daardoor koel in de zomers en wordt de warmte in de winter juist binnengehouden. Dankzij de grote, vijfhoekige dakramen valt het daglicht via hoge vides toch ruimschoots naar binnen. Het kantoor was destijds een novum op gebied van duurzaamheid; er wordt gebruik gemaakt van zonnecellen, terugwininstallaties en warmwateropslag.
Sinds 2017 is het kantoorgebouw een gemeentelijk monument. Na jarenlange leegstand wordt het kantoor momenteel getransformeerd tot woongebouw met onder meer een school, horeca en ateliers. Een enorm complex met een mix van functies waar de architect Van Huut nauw bij betrokken is. Toen we er onlangs weer eens gingen kijken viel me op hoe schoon en nieuw de gevels er uit zagen. Helemaal leuk werd het toen we de architect Max van Huut er toevallig tegen kwamen. Het was destijds het meest duurzame gebouw van Europa, verzekerde hij me. Binnenkort geeft hij ons een rondleiding!
Joosje van Geest
