Wil je beter begrijpen wat Brutalisme is? Je hoeft niet naar Ronchamp of Marseille, maar ga eens met de net verschenen Atlas Bruut onder de arm, de meest spectaculaire betonnen bouwwerken in ons eigen land bezoeken. Maar liefst 100 brut-betonnen gebouwen zijn in deze stevige en enthousiast geschreven publicatie bij elkaar gebracht. Je kan kriskras door heel Nederland de meest imponerende brutalistische gebouwen ontdekken die absoluut respect afdwingen. En wellicht kan je ook nog nieuwe vondsten doen.
Helaas is de liefde voor deze bouw nog niet bij iedereen ontvlamd, want regelmatig wordt een brutalistisch hoogstandje met sloop bedreigd, denk aan de Blakeburg in Rotterdam of aan het Androclusgebouw op De Uithof in Utrecht. Niet alleen doodzonde vanuit architectuurhistorisch perspectief, maar ook te gek voor woorden dat in deze tijd juist de zware, oerdegelijke betonbouw en betonconstructies worden afgebroken in plaats van hergebruikt. Gelukkig vinden er ook interessante transformaties plaats, zoals bijvoorbeeld die van het Dr. Neherlab in Leidschendam, waar het laboratorium inmiddels seniorenwoningen bevat, of het winkelpand Ten Holder in Assen, met betonnen rastergevel, waarin tegenwoordig een restaurant huist. Deze voorbeelden en vele anderen staan allemaal in de Atlas Bruut.
Vorige week werd Bruut, Atlas van het Brutalisme, geschreven door Arjan den Boer, Martijn Haan, Martjan Kuit, Teun Meurs en fotografie van Bart van Hoek, uitgereikt op een brutalistische toplokatie, namelijk in de Hervormde Thomaskerk te Amsterdam, op steenworpafstand van de Zuidas. Alleen al een verblijf in dit sobere kerkinterieur, dat dankzij de combinatie van het grove beton, natuursteen en hout en door de mystieke lichtinval zo rijk is, maakt je een brutalist-believer. Sinds enkele jaren is de kerk uit 1966 naar ontwerp van architect Karel Sijmons (1908-1989), met het kleurrijke glasapplique van de Spaanse kunstenaar Antonio Suara, een gemeentelijk monument.
Joosje van Geest
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/12/13/koester-onze-brutalistische-gebouwen-a4151308
https://www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/erfgoed-week/thomaskerk/
