Zoeken
Sluit dit zoekvak.
architectuur & stedenbouw 1965-1990

Walterboscomplex Apeldoorn

Architect:
Piet Zanstra (Zanstra, Gmelig Meyling & De Clercq Zubli), 1965-1975
Hans van den Oever (Van den Oever Architekten), 1993
Rob Hootsmans (Rijksgebouwendienst), Michiel Riedijk (Neutelings Riedijk Architects), Chris de Weijer (DP6 architectuurstudio), 2000-2007


Titel rapport:
Cultuurhistorische verkenning en waardestelling Walterboscomplex Apeldoorn

In opdracht van:
Rijksvastgoedbedrijf

Cultuurhistorische verkenning en waardestelling dienen als kader voor toekomstige renovatie / herinrichting / uitbreiding van het complex.

Auteur:
Leon Sebregts architect | architectuurhistoricus, 2022
Leonsebregts.nl

Het 7,5 hectare grote Walterboscomplex huisvest een van de grootste kantoren van de Belastingdienst. De vestiging van de Belastingdienst in Apeldoorn was een van de eerste resultaten van het zogenaamde rijksspreidingsbeleid. Tussen 1965 en 1975 ontwierp architect Piet Zanstra vier zakelijk kantoortorens. In het begin van de eenentwintigste eeuw is het complex uitgebreid met twee glazen torens door DP6 en een verbindende plint met waterdak en kenmerkende lichthappers door Neutelings Riedijk. Rob Hootsmans renoveerde in dienst van de Rijksgebouwendienst de torens van Zanstra. De binnentuinen en het omringende parkbos zijn door BoschSlabbers geïnspireerd op de Veluwe.

De architectonische transformatie van het Walterboscomplex is exemplarisch voor de relatie tussen de overheid en de burger. Van zakelijk, vrij gesloten en ‘op een voetstuk geplaatst’ in de jaren zestig en zeventig, naar open, toegankelijk en onderdeel van de buurt na de renovatie in het begin van deze eeuw. De voltooiing van Zanstra’s masterplan middels twee nieuwe kantoortorens, een terughoudende, verfijnde en in lijn met de oorspronkelijke architectuur opgevatte renovatie van de vier bestaande torens door Rob Hootsmans en het behoud van een langgerekt tegeltableau van Karel Appel zorgden ondanks de grootschalige metamorfose voor continuïteit.

Architecten en kunstenaars maakten het Walterboscomplex tot een bijzonder Gesamtkunstwerk. Met name architect Michiel Riedijk en kunstenaar Rob Birza creëerden in de verzonken plint een compleet eigen wereld. De gebouwen zijn ‘in kunst gekleed’, zowel binnen als buiten. Architectuur en kunst roepen associaties op die dankzij de ondergrondse ligging van de plint, de toegepaste beeldtaal, vormentaal en het materiaalgebruik zowel archaïsch als futuristisch van aard zijn. Het resultaat is bevreemdend, surrealistisch en tijdloos.

Contrastwerking op verschillende vlakken betrekt alle zintuigen bij een bezoek aan het Walterboscomplex. De contrasten (opgetilde kantoortorens versus verzonken plint, verschillen in gebouwvormen, materiaalgebruik (hightech versus expressief), kleurgebruik, wijze van daglichttoetreding) prikkelen de zintuiglijke beleving. Het plintgebouw is zwaar en naar binnen gericht, de glazen kantoortorens zijn juist maximaal op de omgeving georiënteerd. In de plint is er een duidelijke scheiding tussen gangzones (steen, beton) en intieme verblijfsruimten (hout, wandtapijten).

Langsdoorsnede
Bouwfasering 1965-1975, 1975-2000, 2000-2007, na 2007

foto’s en tekeningen: Leon Sebregts, 2020. Historische foto: CODA Apeldoorn

< terug naar overzicht rapporten