Tijdens de Koude Oorlog stonden het Warschau Pact van het communistische Oosten en het NAVO-bondgenootschap van het kapitalistische Westen tegenover elkaar. Beide machtsblokken bouwden een enorm arsenaal atoomwapens op. Iedereen hield serieus rekening met een nucleaire Derde Wereldoorlog. Daarom werd een grote legermacht paraat gehouden. Nederland werkte in het diepste geheim aan verdedigingslinies, opslagplaatsen, oefenterreinen, observatietorens en bunkers. Als voorzorgsmaatregel werden er ook schuilkelders gebouwd voor burgers en ondergrondse noodzetels voor bestuursorganen. Deze beveiligde onderkomens raakten veelal in onbruik na de val van de Berlijnse Muur en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het Warschau Pact in de periode 1989-1991.
In 1982 bestelt het Nederlandse leger de Stinger. Dat is een draagbare, infrarood-geleide luchtdoelraket met een bereik van 1 tot 5 kilometer ter bestrijding van vijandelijke straaljagers en gevechtshelikopters. De inzet van dit geavanceerde wapen vergt oefening. Daarvoor is de Stingerbol gebouwd: een volledig rond oefenlokaal met een diameter van circa 10 meter en een hoogte van ruim 20 meter. De gebogen vakwerkconstructie van de bol is aan de buitenzijde bekleed met prefab aluminium platen. De binnenzijde is afgewerkt als één groot 360 graden projectiescherm. Beamers projecteren levensechte luchtaanvallen op het scherm zodat militairen het richten en afvuren van de Stinger kunnen oefenen. Na het einde van de Koude Oorlog is de Stingerbol ontmanteld, het flankerende theoriegebouw gesloopt en de unieke bol in gebruik genomen als broedplaats en inspiratiecentrum.
Auteur:
Leon van Meijel
Fotografie:
Gert Jan Koster
Tekeningen:
Bouwarchief Ede
Eerder gepubliceerd in:
Leon van Meijel, Post ’65-erfgoed in de gemeente Ede (1965-1990): 30 alledaagse en uitzonderlijke iconen, Ede / Nijmegen, 2023
