Sloop in Den Haag

De afgelopen periode viel voor meerdere Post 65-gebouwen in Den Haag definitief het doek. Het Bohemenhuis (1984) aan de Bezuidenhoutseweg 50-58 is het meest recente slachtoffer. Dit destijds architectonisch vernieuwende gebouw met de kenmerkende hoge bogen van oranjebruin spiegelglas tussen witte betonnen gevelplaten is een ontwerp van architectenbureau Mehrtens & Van Veldhoven. Het is vernoemd naar Igo van Bohemen, een van de grootste projectontwikkelaars van Nederland, die begin vorig jaar op 91-jarige leeftijd overleed.

Van Veldhoven wilde met Het Bohemenhuis een goed passende scharnier ontwerpen tussen het Christelijk Lyceum Zandvliet (1966, inmiddels vervangen) en het imposante SER-gebouw (1971) dat een stuk verder uit de rooilijn ligt. Inspiratie vond hij gedurende een reis naar Amerika bij het kantoorgebouw van de Union Bank (1975) in Long Beach. Dit postmoderne bankgebouw heeft hoge, boogvormige verticale raampartijen. Door het toepassen van glazen bogen als grote poorten werden de verdiepingen van het Bohemenhuis verborgen en ontstond een enigszins abstract gebouw, waardoor het imposanter leek dan de luttele vijf tot zes verdiepingen dat het hoog was.

Na jarenlange leegstand moest Het Bohemenhuis wijken voor het nieuwbouwproject Light House, een 44 meter hoog complex met (woon)hotel, kantoren en horeca, een ontwerp van Team V. Een “nieuwe hoeksteen in de wijk, duurzaam en innovatief” oreert de wervende website van de ontwikkelaar. De ontwikkelaar is niet vies van enige greenwashing; duurzame en circulaire materialen, energie besparing door veel glastoepassing en lage carbon footprint. Het betreft dan ook een Bijna Energie Neutraal Gebouw (BENG). Maar over de enorme hoeveelheid sloopmateriaal, van het gebouw van slechts 40 jaar oud, wordt met geen woord gerept.

Tegen sloop
Zoals vaker bij jonge bouwwerken is de publieke opinie verdeeld over welke kwaliteiten bij de sloop van het Bohemenhuis verloren zijn gegaan. In de brochure ‘Post 65 Architectuur in Den Haag’ (afdeling Monumentenzorg & Welstand/gemeente Den Haag, 2019) staat vermeld dat de keuze voor de opvallende donkere glaskleur uniek zou zijn in Den Haag. Volgens Tim de Boer, architect en tevens fractievertegenwoordiger van de Haagse Stadspartij, ”zo’n beetje het enige rookglas gebouw” in deze stad.

Op internet en sociale media spreken tientallen mensen zich uit over de sloop. De vakwereld reageert vrij eensgezind: “Ja, echt balen!!” vindt Anita Blom, “Zonde! En in het geheel niet duurzaam dus”, zegt Karel Loeff. “Een fantastisch voorbeeld van 80s Oostblokarchitectuur”, aldus Martijn Haan. Josse de Voogd met vooruitziende blik: “Gaat misschien nog wel gemist worden”.
Andere vergelijkbare reacties: ”Eeuwige zonde om zo’n iconisch gebouw te slopen”, “Pijnlijk”, “Heel jammer!”. De meningen lopen verder uiteen van “Naargeestig”, “Spuuglelijke architectuur” en “Hoera. Misschien wel het lelijkste gebouw van de wijk” tot “Visueel spannend”, “Pand staat er net 40 jaar”, “Dislike the weghap”, “Hoe kan zo’n prachtig gebouw nu gesloopt worden?!!!”, “Prachtig voorbeeld van jaren 80 kantoor architectuur”, “Weer iets prachtigs weg”, ”Staat er eens iets goeds uit de jaren tachtig, wordt het afgebroken” en “Ik begon het net mooi te vinden!”

De website Haags Allerlei is van mening dat “een van de mooiste kantoorpanden aan de Bezuidenhoutseweg” nu verdwenen is, “voor zover je deze mooi kan vinden vergeleken met de prachtige herenhuizen in dat stadsdeel.”

Vóór sloop
Naast de Oost-Europese vergelijking worden meer wereldwijde associaties benoemd: Dynasty, Dubai, Aziatische hoofdstad. En daar wordt niet iedereen gelukkig van, zo blijkt uit de reactie van iemand die het nog gebouwd heeft zien worden: “Vond het een beetje vreemde eend in de bijt. Nep chique met die gouden ramen. Een pand dat je eerder zou verwachten in het Midden Oosten of Zuid Europa. Een keer binnen geweest. Was ook vreselijk. Geen verlies.” Op X zegt iemand: “Heb de sloop van wat er stond meegemaakt, DAT was pas zonde….”. En inderdaad, de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat voor de bouw van het bruinbeglaasde icoon destijds drie zeer fraaie, monumentale herenhuizen uit circa 1880 alsnog moesten worden gesloopt. De bijzondere kwaliteiten van deze panden zijn kort voor de afbraak in 1978 zelfs nog vrij goed in beeld gebracht. (zie: https://youtu.be/JldVafW-evw)
En zo herhaalt de geschiedenis zich. Maar wel met een nieuw hoofdstuk: “lelijk vervangen door lelijk”, aldus een kritische reageerder.

Jan-Derk Koudijs