De voormalige groeikern Nieuwegein bestaat inmiddels ruim vijftig jaar. Dit betekent dat een groot deel van de gebouwenvoorraad aan een grondige renovatie toe is. Voor de ruim twintig scholen en scholenclusters uit de jaren zeventig en (begin) tachtig was sloop-nieuwbouw tot een aantal jaren terug de voorgenomen strategie. Dankzij integraal onderzoek, waarin erfgoedwaarde een belangrijke afweging is, vindt voor een aantal scholen en scholenclusters een verschuiving plaats van sloop-nieuwbouw naar vernieuwbouw. De vernieuwing van de gebouwen vindt de komende tien jaar gefaseerd plaats.

De scholen in Nieuwegein (en in andere groeikernen) zijn gelijktijdig met de omringende bebouwing gerealiseerd en hebben een markante plek in het hart van de woonwijken. Ze vormen een baken en zijn een vertrouwde plek voor de bewoners die er de afgelopen vijftig jaar in meerdere generaties naar school gingen en gaan. Besturen en personeel zijn gehecht aan de gebouwen die in vergelijking met nieuwere scholen verrassend veel ruimte en flexibiliteit bieden.

In de groeikern Nieuwegein waren grote vlekken voorhanden voor uitgestrekte, eenlaagse schoolgebouwen. Het uitgangspunt was in elke wijk de drie richtingen (katholiek, protestants en openbaar) onder één dak samen te brengen. In de standaardscholen werden functies volgens relatieschema’s over de plattegrond verdeeld. Veel van de scholen zijn licht structuralistisch in hun uitwerking. Het uitgangspunt was geen afgeronde architectonische compositie, maar een uitbreidbaar, dus principieel onvoltooid geheel. Dit leverde alzijdige gebouwen op. Typologisch zijn in Nieuwegein drie typen scholen / schoolcomplexen te onderscheiden: clusterschool, patioschool en ‘uitgestrekt dorp’. De structuralistische opzet zorgt ervoor dat de scholen veel kunnen verdragen: groei, krimp en steeds veranderende onderwijsprincipes.

In de waardestellingen hebben naast de ‘traditionele’ waarden (cultuurhistorische waarden, situationele / ensemblewaarden en architectuurhistorische waarden) ook identiteitswaarden en belevingswaarden een prominente plek. In deze twee criteria komt met name de waardering door de leerlingen, gebruikers en bewoners tot uitdrukking. Dankzij de gestructureerde opzet van het onderzoek kan het als voorbeeldproject fungeren voor andere groeikernen en uitbreidingswijken, waar een vergelijkbare problematiek speelt.