Het Paleis van Justitie in Den Haag is het laatste gerechtsgebouw in een lijn van staatsarchitectuur vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw. Het vormt de overgang tussen de typologie van het verheven, vaak monumentaal en symmetrisch vormgegeven gerechtsgebouw en die van het transparante en toegankelijke gerechtsgebouw dat midden in de maatschappij staat en vanaf de jaren negentig van de twintigste eeuw door vrijgevestigde architecten is gerealiseerd. Het rapport bevat een overzicht van typologieën van Nederlandse gerechtsgebouwen. Het behandelt de architectuur, de stedenbouwkundige situatie (masterplan van Joan Busquets), terreininrichting en gebouwgebonden kunst.

Het Paleis van Justitie was het eerste gerechtsgebouw in Nederland waarin zittingszalen en kantoren in afzonderlijke bouwdelen zijn ondergebracht. Programma en constructie bepaalden in belangrijke mate de hoofdopzet. Het gebruik is afleesbaar in de gevels. De gevraagde scheiding tussen de drie belangrijkste rechtscolleges (kantongerecht, arrondissementsrechtbank en gerechtshof) resulteerde in een laagbouw met drie vleugels. Overgangen zijn herkenbaar dankzij subtiele verschillen in materiaalgebruik. Bijzonder is de ondergrondse noodzetel (schuilplaats voor het ministerie van Economische Zaken).

In de jaren negentig is het complex gerenoveerd en uitgebreid met een kantoortoren en een nieuwe begane grondvloer. Hierbij is de heldere opzet deels verloren gegaan.