Het Koninklijke Conservatoriumgebouw Den Haag lijkt zijn einde nabij

Op 27 maart 1980 opende prinses Beatrix het nieuwe destijds hypermoderne Koninklijke Conservatorium in Den Haag, pal gelegen aan de Utrechtsebaan. Ruim 40 jaar later op 10 februari 2022 stemt de Haagse gemeenteraad alweer in met de sloop van het gebouw. Het conservatorium is verhuisd naar het nieuwe cultuurpaleis Amare aan het Spui, in het culturele centrum van de stad en laat een lucratieve grondpositie voor de gemeente achter.

De betrekkelijk onbekende architect Leon Hijman Paul (Lé) Waterman (1912-1988) waagde zich destijds aan een lastige opgave; de kavel aan de Juliana van Stolberglaan/Utrechtsebaan was een van de meest lawaaiige plekken van de stad. De in zichzelf gekeerde architectuur werd helemaal ontworpen op het tegen houden van verkeerslawaai. Vier bouwmassa’s zijn telkens rond een binnenplaats gegroepeerd. De buitenzijde kenmerkt zich door relatief gesloten gevels. Bijzonder is de fraaie tektoniek: de plastiek en de massaopbouw. Vooral ritmes in de gevel die noten op een notenbalk verbeelden zijn opvallend. Ook het materiaalgebruik van beton, betonsteen en hout dat door sommigen als Spartaans wordt ervaren, is bijzonder. Het gebouw is in balans en heeft wel verfijnde vormen, maar trekt geen overdreven aandacht. Dat zal ook de intentie van de ontwerper zijn geweest, de muziek zou centraal staan en niet de schreeuw van een gebouw. De cello moest hier klinken.

Het Cuypersgenootschap wijst erop dat met de voorgenomen sloop weer jong erfgoed zal verdwijnen, nadat al eerder diverse belangrijke gebouwen van architect Waterman zijn gesloopt. Mocht het niet mogelijk zijn het hele pand aan de Juliana van Stolberglaan te redden, dan dient men toch in ieder geval karakteristieke delen op te nemen in het nieuwe ANWB-pand dat hier zal gaan verschijnen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de gevel van de zes verdiepingen hoge noordvleugel en de horizontale raamstroken en uitkragende glazen blokjes, de verwijzingen naar noten op een notenbalk.

Dit advies sluit aan op de aanbevelingen van bureau Steenhuis Meurs dat in opdracht van de gemeente Den Haag in 2020 een cultuurhistorisch narratief over het Centraal station en de omgeving opstelde (zie link). Daarin werden onderstaande aanbevelingen gegeven:

1. te overwegen om weelde, water en groen toe te voegen vanuit de historische referenties;
2. te overwegen om de bestaande gebouwen (deels) te gebruiken;
3. om de sloop van het Koninklijk Conservatorium te heroverwegen;
4. om het maatbeeld en weefsel van de klassieke stad te gebruiken;
5. om het verdwenen grachtennetwerk van het Spuikwartier te herinterpreteren;
6. om de melktanden (historische gevels) langs de Bezuidenhoutseweg/ Oranjebuitensingel te bewaren (onderdeel Bellevue-locatie);
7. om zachtheid en cultuur in het gebied te injecteren.

Joosje van Geest

met dank aan Leo Oorschot