De Jeugdherberg van Frank van Klingeren wordt herbouwd

De herbouw van de Jeugdherbergvleugel uit 1971-1974 van Van Klingeren op de Binckhorst is de grootste verhuizing van een gebouw in Nederland. Architect Frank van Klingeren (1919-1999) was een internationaal befaamd architect, die in de jaren 1960 en begin jaren 1970  bekendheid verwierf met gebouwen als de Meerpaal in Dronten en het Karregat in Eindhoven; grote complexen met allerlei functies onder een dak zonder tussenmuren. Van Klingeren hoopte hiermee de geïnstitutionaliseerde maatschappij te veranderen en de naoorlogse, verzuilde samenleving te ‘ontklonteren’.

De transparante vleugel die in de Binckhorst wordt herbouwd ontwierp Van Klingeren in 1971 als aanbouw bij de villa Ockenburg, die op dat moment als jeugdherberg werd gebruikt. Na sluiting van de jeugdherberg werd in  2010 de vleugel gedemonteerd. Binnenkort krijgt de constructie van glas en staal een tweede leven op de Binckhorst als voorgebouw voor het ensemble ‘Frank is een Binck’.

Het gebouw van drie lagen heeft een open plattegrond die op allerlei manieren is in te delen. Stalen kolommen en dwarsspanten zijn droog met elkaar verbonden en demontabel. Het glas ligt iets terug zodat er rondom ruimte is voor galerijen. Misschien is dit wel het meest circulaire en flexibele gebouw van Den Haag.

Voor Van Klingeren was de meest ideale samenleving te vinden op de camping. Een imperfecte wereld waar privéruimten tot een minimum zijn beperkt en gemeenschappelijke ruimten en voorzieningen optimaal worden gebruikt. En ziedaar, de mens gaat er graag heen en beleeft er zijn gelukkigste momenten.

Gemeenschapszin was het hoogste goed in zijn ogen. Hij was geen architect in de klassieke zin van het woord, maar voelde zich een sociaal ingenieur. Opgeleid als weg- en waterbouwer en verder geschoold in staal en beton gaf hij bij uitstek vorm aan het collectieve domein. Tot Van Klingerens grootste sociale experimenten uit deze periode behoorde De Meerpaal (1967) in Dronten en ’t Karregat (1973) in Eindhoven. Ruimten zonder muren en onder één dak. Een soort mediterrane dorpspleinen waar gemeenschapszin kon groeien. Elk zuil leefde in een eigen bubbel met eigen conventies en top down georganiseerd. Juist deze fysieke en psychologische muren moesten worden geslecht. Zijn ideale gebouw had geen muren. Communicatie kon hier gedijen en gemeenschapszin groeien.

De jeugdherberg is weer te monteren, maar het is de vraag of dat met de ideeën over gemeenschapszin ook zo eenvoudig is. In ieder geval is het gebouw een inspiratie zijn voor wie daarin geloofd.

Joosje van Geest

met dank aan Leo Oorschot

https://hve-architecten.nl/projecten/frank-is-een-binck/